MENÜ
Göz sağlığı, yaşam kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Net görmek; öğrenme, çalışma, araç kullanma, spor yapma gibi günlük aktivitelerin yanı sıra sosyal etkileşimlerde de hayati bir rol oynar. Göz bozukluklarının düzeltilmesinde yıllardır kullanılan gözlükler, hem medikal hem de estetik nedenlerle yerini giderek kontakt lenslere bırakmaktadır. Gözlüklerin ağırlığı, buğulanması, yağmurda kullanılamaması, sınırlı görüş alanı gibi dezavantajları; kontakt lenslerin sunduğu konfor, estetik ve geniş görüş açısı ile ortadan kalkmaktadır.
Bu yazıda kontakt lenslerin ne olduğu, nasıl çalıştığı, hangi amaçlarla kullanıldığı ve en önemlisi çeşitlerinin ne olduğu tüm yönleriyle incelenecektir. Her göz yapısı ve yaşam tarzı farklı olduğundan, kontakt lens seçimi de kişiye özel olmalıdır. Bu noktada, lens türlerini yakından tanımak büyük bir avantaj sağlayacaktır.
Kontakt Lens Nedir?
Kontakt lens, doğrudan gözün kornea adı verilen saydam tabakasına yerleştirilen, genellikle şeffaf ve ince yapılı tıbbi bir üründür. Başlıca amacı:
Miyopi (uzağı net görememe),
Hipermetropi (yakını net görememe),
Astigmatizma (görme bulanıklığı),
Presbiyopi (yaşa bağlı yakını görme zorluğu)
gibi kırma kusurlarını düzeltmektir. Ancak yalnızca refraktif bozuklukların tedavisinde değil, kozmetik nedenlerle (göz rengini değiştirme) ya da tedavi amaçlı (koruyucu bandaj görevi, ilaç salımı) da kullanılabilir.
Kontakt Lenslerin Avantajları
Lens kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır çünkü sunduğu avantajlar göz ardı edilemeyecek kadar fazladır:
Geniş ve doğal görüş alanı sağlar.
Spor yaparken düşmez, buğulanmaz.
Estetik kaygı taşıyan bireyler için idealdir.
Özel yapılı lenslerle keratokonus gibi hastalıklar yönetilebilir.
Günlük lensler sayesinde hijyenik kullanım mümkündür.
Gözlük camındaki yansımalar ya da çerçeve sınırları yoktur.
Kontakt Lens Çeşitleri – Genel Sınıflandırma
Kontakt lensleri farklı kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. Bunlar:
Malzeme Türüne Göre
Kullanım Süresine Göre
Kullanım Amacına Göre
Tasarım Özelliklerine Göre
Tedavi Edilen Görme Kusuruna Göre
1. Malzeme Türüne Göre Kontakt Lensler
a) Yumuşak Lensler (Soft Lensler)
En yaygın kullanılan lens türüdür. Silikon hidrojel ya da hidrojel malzemeden üretilirler. Özellikleri:
Esnektir ve göz yüzeyine kolayca uyum sağlar.
Başlangıçta rahatsızlık vermez, konforludur.
Oksijen geçirgenliği yüksektir (özellikle silikon hidrojel olanlar).
Kuru göz şikayeti olanlar için uygun modeller mevcuttur.
Yumuşak lensler, genellikle günlük, haftalık veya aylık kullanıma uygundur.
b) Sert Gaz Geçirgen Lensler (RGP - Rigid Gas Permeable)
Eskiden kullanılan "sert lens"lerden farklıdır. Modern RGP lensler oksijen geçirgenliğine sahiptir. Özellikleri:
Görme kalitesi oldukça yüksektir.
Astigmatizma gibi özel bozukluklarda avantajlıdır.
Başlangıçta rahatsızlık hissi olabilir, alışma süreci gerekir.
Uzun ömürlüdür, aylarca hatta yıllarca kullanılabilir.
Göz kuruluğuna daha az neden olur.
c) Hibrit Lensler
Gözün ortasına RGP, çevresine yumuşak malzeme yerleştirilerek üretilir. Böylece hem sert lenslerin net görüşü hem de yumuşak lenslerin konforu bir araya gelir. Özellikle keratokonus gibi düzensiz kornea yapılarında tercih edilir.
a) Günlük Tek Kullanımlık Lensler
Her gün sabah takılır, akşam atılır.
En hijyenik kontakt lens türüdür.
Alerji, enfeksiyon riskini minimize eder.
Seyahatlerde, spor sırasında idealdir.
Maliyeti uzun vadede yüksektir.
b) Aylık / Haftalık Lensler
1 hafta ila 1 ay arasında kullanılabilir.
Her gün çıkartılıp lens kabında saklanmalıdır.
Özel solüsyonlarla temizlenmesi gerekir.
Uygun kullanımda güvenlidir.
c) Uzun Süreli (Gece-Gündüz Takılabilir) Lensler
Bazı lensler, göz doktoru onayıyla gece uyurken de takılabilir.
Yüksek oksijen geçirgenliği sayesinde göz zarar görmez.
Ancak sürekli kullanım göz kuruluğu ve enfeksiyon riskini artırabilir.
a) Refraktif Düzeltme Amaçlı Lensler
Miyop, hipermetrop, astigmatizma ve presbiyopi gibi bozuklukları düzeltmek amacıyla kullanılır. Gözlükten farkı, korneaya daha yakın yerleştikleri için daha doğal bir görüş sağlamalarıdır.
b) Tedavi Amaçlı (Terapötik) Lensler
Koruyucu bandaj görevi görür.
Göz yüzeyinde iyileşmeyi hızlandırır.
Ameliyat sonrası ya da travma sonrası kullanılır.
İlaç emdirilmiş formları mevcuttur (ilaç salınımı yapar).
c) Keratokonus İçin Özel Lensler
Keratokonus hastalığında kornea şekli bozulur.
Bu düzensizlik gözlükle düzeltilemez.
RGP, hibrit ya da skleral lensler tercih edilir.
a) Sferik Lensler
En yaygın kullanılan tasarımdır.
Miyopi ve hipermetropide kullanılır.
Kornea yüzeyi düzgün olan bireyler için uygundur.
b) Torik Lensler (Astigmat İçin)
Astigmatizma olan kişilerde kullanılır.
Gözün yüzeyi oval değil, yumurta gibi olduğu için sferik lensler yeterli olmaz.
Torik lensler belirli eksene göre hizalanır.
c) Multifokal / Bifokal Lensler
Presbiyopi (yakın görme sorunu) için geliştirilmiştir.
Farklı bölgelerinde farklı odaklar vardır (uzak ve yakın).
Gözlükteki progresif cam mantığı lensle sağlanır.
d) Skleral Lensler
Gözün beyaz kısmı olan sklera üzerine oturur.
Kornea ile lens arasında sıvı rezervuarı oluşturur.
Keratokonus, kuru göz, kornea nakli sonrası kullanılır.
Oldukça büyüktür; takması ve çıkarması uzmanlık ister.
| Görme Kusuru | Önerilen Lens Türleri |
|---|---|
| Miyopi | Sferik yumuşak lensler |
| Hipermetropi | Sferik veya multifokal lens |
| Astigmatizma | Torik yumuşak lens, RGP |
| Presbiyopi | Multifokal lens, bifokal lens |
| Keratokonus | RGP, hibrit, skleral lens |
6. Kozmetik ve Özel Amaçlı Lensler
a) Renkli Kontakt Lensler
Göz rengini estetik olarak değiştirmek isteyen bireyler kullanır.
Numaralı ve numarasız seçenekleri vardır.
Gri, yeşil, mavi, bal rengi gibi farklı tonlar mevcuttur.
b) Protez Lensler
Gözünü kaybetmiş ya da estetik deformasyonu olan bireylerde kullanılır.
Gözün estetik bütünlüğünü sağlar.
Özel üretimdir, kişiye özel boyanır.
c) Özel Efekt Lensler (Sinema - Tiyatro)
Film ve tiyatro prodüksiyonlarında kullanılır.
Örneğin vampir gözleri, beyaz göz gibi efektler yaratır.
Uzun süreli takılmamalıdır, genellikle medikal amaçlı değildir.
Kontakt Lens Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Lens kullanımı konforlu olduğu kadar sorumluluk da gerektirir. Aksi halde ciddi göz enfeksiyonlarına, kornea ülserlerine ve hatta görme kaybına neden olabilir. Bu nedenle:
Lens reçetesiz alınmamalıdır.
Uyurken lens kullanılmamalıdır (doktor onayı dışında).
Lensler her takılıp çıkarıldığında eller yıkanmalıdır.
Lens solüsyonu her kullanımda yenilenmelidir.
Lens kutusu 2-3 ayda bir değiştirilmelidir.
Göz kızarıklığı, batma, sulanma gibi durumlarda kullanım bırakılmalıdır.
Her 6 ayda bir göz muayenesi yapılmalıdır.
Kontakt Lens Kullanmaya Kimler Uygun Değildir?
Her birey kontakt lens kullanmaya uygun değildir. Aşağıdaki durumlarda lens kullanımı sakıncalı olabilir:
Şiddetli kuru göz sendromu
Göz kapak deformiteleri
Alerjik konjonktivit
Rutin hijyen sağlayamayan bireyler
Göz yüzeyinde aktif enfeksiyon
Bu gibi durumlarda mutlaka göz doktoru değerlendirmesi gereklidir.
Lens Seçiminde Göz Doktorunun Rolü
Lens seçimi yalnızca numaraya göre değil; gözün şekline, gözyaşı kalitesine, kullanım alışkanlıklarına ve yaşam tarzına göre belirlenmelidir. Örneğin:
Spor yapan birey için günlük tek kullanımlık lensler idealdir.
Bilgisayar başında uzun süre çalışan biri için gözyaşı tutuculuğu yüksek lensler önerilir.
Kuru göz şikâyeti olan biri için silikon hidrojel lensler tercih edilir.
Dolayısıyla kontakt lens reçetesi, gözlük reçetesinden farklıdır ve yalnızca bir göz hekimi tarafından düzenlenmelidir.
Kontakt lensler, yalnızca gözlük alternatifi değil; aynı zamanda kişiye özel, konforlu, estetik ve işlevsel bir görme düzeltme aracıdır. Her bireyin göz yapısı, ihtiyacı ve yaşam tarzı farklı olduğundan, lens seçiminde kişiselleştirme hayati önem taşır. Gerek görme kusurlarını düzeltmek gerekse estetik ve tedavi amaçlı kullanmak için onlarca farklı türde lens mevcuttur.
Ancak unutmamak gerekir ki; lensin kalitesi kadar doğru kullanım, hijyen ve doktor kontrolü de lens deneyiminin sağlıklı olmasını belirler. Gözler, geri dönüşü olmayan bir hazine gibidir; kontakt lens kullanımı da bu hassas yapıya saygı çerçevesinde ele alınmalıdır.
Sorumluluk Reddi: Bu makale ve genel olarak bu site bir tıp doktorunun tavsiyesinin yerini almayı amaçlamamaktadır. Sitede bulunan bilgiler herhangi bir hastalığı veya tıbbi durumu teşhis etmek, tedavi etmek veya önlemek için kullanılmamalıdır. Kişisel sağlık sorunlarınız için lütfen doktorunuza danışın. Özgür Optik sitesi, sitede verilen herhangi bir görüş veya tavsiyeden kaynaklanan herhangi bir kişisel yaralanma veya hasar için hiçbir sorumluluk kabul etmez.
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.